'రేడియో ఉమెన్' ఆఫ్ ఇండియా ఎవరు.. అలా ఎందుకు పిలుస్తారో తెలుసా..

దిశ, ఫీచర్స్ : స్వాతంత్ర్య పోరాట సమయంలో ఒక నిర్దిష్ట రేడియో స్టేషన్ నుండి ప్రతిధ్వనించిన ఈ స్వరం మొత్తం దేశాన్ని ఏకం చేయడం ప్రారంభించింది. స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి సంబంధించిన వార్తలు ప్రజలకు తెలియడం మొదలైంది. దీని ఘనత ఉషా మెహతాకే దక్కుతుంది. అప్పుడు ఉషా మెహతా కాలేజీ విద్యార్థిని. అయినప్పటికీ స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో ఆమె చేసిన విశేష కృషికి ఆమెను రేడియో ఉమెన్ ఆఫ్ ఇండియా అని పిలుస్తారు. ఆమె జన్మదినోత్సవం సందర్భంగా ఆమె కథను తెలుసుకుందాం.

ఉషా మెహతా 1920 మార్చి 25న గుజరాత్‌లోని సూరత్ సమీపంలోని సరస్ అనే చిన్న గ్రామంలో జన్మించారు. ఆమె తండ్రి బ్రిటిష్ పాలనలో న్యాయమూర్తిగా పనిచేశారు. పదవీ విరమణ తరువాత ఆయన కుటుంబంతో కలిసి బొంబాయికి మకాం మార్చారు. అక్కడ ఉషా మెహతా మదిలో స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో పాల్గొనాలనే కోరిక మొలకెత్తింది. జాతిపిత మహాత్మాగాంధీ అహింసా మార్గానికి ఆమె ఎంతగానో ప్రభావితమై బాపు చూపిన మార్గంలో పయనిస్తూ స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో మునిగి తేలాలని నిర్ణయించుకుంది.

బాపు అరెస్ట్ తర్వాత రేడియో స్టేషన్ ప్రారంభించాలని నిర్ణయం..

1942 ఆగస్టు 9న బొంబాయిలోని గోవాలియా ట్యాంక్‌ గ్రౌండ్‌ నుంచి క్విట్‌ ఇండియా ఉద్యమం ప్రారంభమైనప్పుడు, బాపుతో పాటు కాంగ్రెస్‌లోని పెద్ద నాయకులందరూ అరెస్టయ్యారు. ఉషా మెహతా, ఆమె వంటి కొందరు చిన్న కాంగ్రెస్ నాయకులు బయటికి వచ్చారు. ఈ వ్యక్తులు గోవాలియా ట్యాంక్ గ్రౌండ్‌లో త్రివర్ణ పతాకాన్ని ఎగురవేసి బాపు ఉద్యమ గొంతుకగా మారేందుకు ప్రయత్నిస్తూనే ఉన్నారు. ఆగస్టు 9వ తేదీ సాయంత్రం కొందరు యువ కాంగ్రెస్ సభ్యులు బొంబాయిలో (ప్రస్తుతం ముంబై) సమావేశం నిర్వహించారు. బాపు లేనప్పుడు క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం బలహీన పడకూడదని నిర్ణయించుకున్నారు. ఇందుకోసం ప్రజలకు సందేశాన్ని అందించాలని అనుకున్నారు.

ఈ సమావేశంలో వార్తాపత్రికలు ప్రచురించాలనే ఆలోచనను వదిలివేశారు. ఎందుకంటే ప్రతి ఇంటికి వార్తాపత్రికలను అందించడం బ్రిటిష్ పాలనలో కష్టంగా ఉండేది. అందుకే రేడియో స్టేషన్‌ను ప్రారంభించాలనే ఆలోచన వచ్చింది. దీనికి ఉషా మెహతా ముందుకు వచ్చింది. ఎందుకంటే ఆమెకు దాని పై మంచి అవగాహన ఉంది. ఉషామెహతా, బాబూభాయ్ ఠక్కర్, విఠల్‌దాస్ జవేరి, నారిమన్ అబ్రాబాద్ ప్రింటర్స్ వంటి యువత ఇంటెలిజెన్స్ రేడియో స్టేషన్‌ను నిర్వహించాలని అనుకున్నారు. దీని ద్వారా క్విట్ ఇండియా ఉద్యమ జ్వాల మేల్కొల్పాలని నిర్ణయించుకున్నారు. చికాగో రేడియో యజమానిగా ఉన్న నాంకా మోత్వాని ఇందుకు సహాయకారిగా నిలిచారు. వారు ప్రసారానికి తాత్కాలిక పరికరాలు, సాంకేతిక నిపుణులను అందించారు.

1942 ఆగస్టు 27న మొదటి ప్రసారం..

ప్రింటర్లు అప్పటికే ఇంగ్లండ్ నుండి రేడియో టెక్నాలజీని నేర్చుకున్నారు. ఆయన నాయకత్వంలో పాత ట్రాన్స్‌మిటర్‌ను ఏదో ఒకవిధంగా ఉపయోగం కోసం తయారు చేశారు. ఉషా మెహతా అనౌన్సర్ అయ్యారు. ఇలా బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా కాంగ్రెస్ రేడియో ప్రారంభించారు. దీన్ని 14 ఆగస్టు 1942 లో స్థాపించినప్పటికీ, దాని మొదటి ప్రసారం 27 ఆగస్టు 1942 న జరిగింది. ఉషా మెహతా స్వరం ఒక్కసారిగా ప్రతిధ్వనించింది. క్రమంగా యువ కాంగ్రెసోళ్లతో పాటు డాక్టర్ రామ్ మనోహర్ లోహియా, అచ్యుతరావు పట్వర్ధన్, పురుషోత్తం వంటి సీనియర్ నాయకులు కూడా ఈ రేడియోలో చేరారు. బాపుతో పాటు ఇతర కాంగ్రెస్ పెద్ద నాయకుల ప్రసంగాలు కూడా దీని ద్వారా ప్రసారమయ్యాయి.

రేడియో స్టేషన్ స్థానం..

ఈ రేడియో స్టేషన్ ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, బ్రిటీష్ వారిని నివారించడానికి దాని స్థానాన్ని దాదాపు ప్రతిరోజూ మార్చడం. దీనితో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చాలా ఇబ్బంది పడింది. నిరంతరం విచారణలో నిమగ్నమై ఉంది. చివరగా, 12 నవంబర్ 1942న, బ్రిటిష్ వారు ఉషా మెహతా, రేడియో స్టేషన్‌తో సంబంధం ఉన్న ప్రతి ఒక్కరినీ అరెస్టు చేశారు. బ్రిటీష్ ఇంటెలిజెన్స్ రహస్య రేడియో స్టేషన్ ఎలా నిర్వహిస్తున్నారో ఆరు నెలల పాటు పరిశోధించింది. అప్పుడు హైకోర్టులో విచారణ జరిగింది. ఆ తర్వాత ఉషా మెహతాకు నాలుగేళ్ల జైలు శిక్ష విధించారు.

ఒక్క విషయానికి విచారం వ్యక్తం చేసిన ఉషా మెహతా..

స్వాతంత్ర్యం తర్వాత ఉషా మెహతా గడిచిన రోజులు తన జీవితంలో అత్యుత్తమ రోజులని చెప్పారు. ఒక టెక్నీషియన్ మోసం చేయడం వల్ల కాంగ్రెస్ రేడియో స్టేషన్ కేవలం మూడు నెలలు మాత్రమే నడపగలిగింది. భారతదేశ రేడియో మహిళ ఉషా మెహతా 11 ఆగస్టు 2000న 80 ఏళ్ల వయసులో తుది శ్వాస విడిచారు. ఇప్పుడు ఆమె జీవితం పై వతన్ మేరే వతన్ అనే సినిమా రూపొందింది.