నోటాకు అత్యధిక ఓట్లు వస్తే ఏం జరుగుతుందో తెలుసా..

దిశ, ఫీచర్స్ : 2024 లోక్‌సభ ఎన్నికల తొలి దశలో 102 స్థానాలకు పోలింగ్ జరగనుంది. రాజకీయ పార్టీలు తమ అభ్యర్థులను ఎన్నికల రంగంలో నిలబెట్టాయి. ఇప్పుడు వారి భవితవ్యం ఏప్రిల్ 19 న జరిగే ఓటింగ్‌లో నిర్ణయించి ఉంది. అయితే ఓటరు తన నియోజకవర్గంలో నిలబడిన అభ్యర్థులను ఎవరినీ ఇష్టపడకపోతే ? అలాంటి ఓటర్ల కోసం ఎన్నికల సంఘం నోటా ఆప్షన్‌ను తీసుకొచ్చింది. ఎన్నికల్లో నోటా పాత్ర ఏమిటో, నోటాకు అత్యధిక ఓట్లు వస్తే ఏం జరుగుతుందో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.

EVM మెషీన్‌లు చాలా కాలంగా వాడుకలో ఉన్నాయి. అయితే గత దశాబ్దం నుండి మాత్రమే NOTA బటన్‌ను అందులో చేర్చారు. 2013లో ఐదు రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో తొలిసారిగా నోటాను ప్రవేశపెట్టారు. సుప్రీంకోర్టు తీర్పు తర్వాత 2013 నుంచి అన్ని ఎన్నికల్లోనూ ఓటర్లకు నోటా ఆప్షన్‌ ఇవ్వడం ప్రారంభమైంది. ఈ బటన్ EVM చివర ఉంటుంది.

ప్రజాస్వామ్యంలో నోటా ప్రాముఖ్యత ఏమిటి ?

ప్రజాస్వామ్యంలో పౌరులు పెద్ద సంఖ్యలో ఎన్నికల ప్రక్రియలో పాల్గొనడం అవసరం. ఇది సజీవ ప్రజాస్వామ్యానికి ప్రతీక. అయితే ఓటర్లు ఏ అభ్యర్థిని అర్హులుగా గుర్తించకపోతే ? దీన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, ఎన్నికల సంఘం ఒక వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేసింది. దీని ద్వారా ఎంత శాతం మంది ప్రజలు ఎవరికీ ఓటు వేయడం సరికాదని భావించారు. కమిషన్ దీనికి నోటా అని పేరు పెట్టింది.

నోటా ఎన్నికలలో సాధారణ ప్రజల రాజకీయ భాగస్వామ్యాన్ని పెంచుతుంది. ఈ ఆప్షన్‌తో ఓటరు తన అయిష్టాన్ని వ్యక్తం చేయవచ్చు. దీంతో తాము నిలబెట్టిన అభ్యర్థులను ప్రజలు అంగీకరించరని, మంచి అభ్యర్థులను నిలబెట్టాలని పార్టీలకు సందేశం కూడా పంపిస్తుంది. నోటా అందుబాటులోకి రాక ముందు, ఓటరు ఏ అభ్యర్థిని మెచ్చకపోతే అతను ఓటు వేయడు. దీంతో ఆయన ఓటు వృథా అయినట్టే.

నోటాకు ఎక్కువ ఓట్లు వస్తే ?

నోటా నిబంధనలలో ఎప్పటికప్పుడు మార్పులు చోటుచేసుకుంటున్నాయి. మొదట్లో నోటాను అక్రమ ఓటుగా పరిగణించారు. అంటే మిగతా అభ్యర్థులందరి కంటే నోటాకు ఎక్కువ ఓట్లు వస్తే, రెండో అత్యధిక ఓట్లు సాధించిన అభ్యర్థిని విజేతగా ప్రకటించారు. చివరకు 2018లో దేశంలోనే తొలిసారిగా నోటాకు అభ్యర్థులకు సమాన హోదా కల్పించారు. వాస్తవానికి, డిసెంబర్ 2018లో హర్యానాలోని ఐదు జిల్లాల్లో జరిగిన మున్సిపల్ ఎన్నికల్లో నోటా అత్యధిక ఓట్లను పొందింది. దాంతో అభ్యర్థులందరినీ అనర్హులుగా ప్రకటించారు. ఆ తర్వాత మళ్లీ ఎన్నికలు నిర్వహించాలని ఎన్నికల సంఘం నిర్ణయించింది.

మళ్లీ ఎన్నికల్లో నోటా గెలిస్తే ఏమవుతుంది ?

మహారాష్ట్ర ఎన్నికల సంఘం 2018 ఆదేశంలో నోటాకు 'కల్పిత ఎన్నికల అభ్యర్థి' హోదా ఇచ్చారు. ఉత్తర్వుల ప్రకారం అన్నింటి కంటే నోటాకు ఎక్కువ ఓట్లు వస్తే మళ్లీ ఎన్నికలు నిర్వహిస్తారు. అయితే ఎన్నికలు ముగిసిన తర్వాత కూడా ఏ అభ్యర్థికి నోటా కంటే ఎక్కువ ఓట్లు రాకపోతే, మూడోసారి ఎన్నికలు జరగవు. అలాంటప్పుడు నోటా తర్వాత ఎక్కువ ఓట్లు పొందిన అభ్యర్థిని విజేతగా ప్రకటిస్తారు.