ప్రమాదాలను సూచిస్తున్న హిమానీనదాలు.. 1.5 కోట్ల మంది ఆపదలో ఉన్నారా..

దిశ, ఫీచర్స్ : పెరుగుతున్న గ్లోబల్ వార్మింగ్ కారణంగా, ఒక ప్రమాదం వేగంగా మన వైపునకు వస్తోంది. హిమాలయ ప్రాంతంలోని హిమానీనదాలు కరిగిపోయే ప్రమాదం ఉంది. దీని కారణంగా లోతట్టు ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్న 15 మిలియన్ల ప్రజల జీవితాలు ప్రమాదంలో పడనున్నాయని అంచనా.

జూన్ 16, 2013 రాత్రి మొత్తం కేదార్‌నాథ్ లోయలో విధ్వంసం జరిగింది. పర్వతం ఎగువ ప్రాంతాల్లో ఉన్న ఒక సరస్సు ఉప్పొంగి కొద్ది నిమిషాల్లోనే అంతా నాశనమయ్యేంత నీటి ప్రవాహం వచ్చింది. దీని కారణంగా 5 వేల మందికి పైగా మరణించారు. ఈ దుర్ఘటన జరిగి 10 ఏళ్లు గడిచినా ఆ విధ్వంసానికి సంబంధించిన గుర్తులు ఇప్పటికీ అలాగే ఉన్నాయి. శాస్త్రీయ భాషలో దీనిని గ్లేసియల్ లేక్ అవుట్‌బర్స్ట్ ఫ్లడ్ (GLOF) అంటారు. సరస్సు ఉప్పొంగడం హిమాలయ ప్రాంతంలో మొదటిది కాదు. ఆ తర్వాత అలాంటి సంఘటనలు ఆగలేదు. హిమాలయ లోయలో కరుగుతున్న హిమానీనదాల కారణంగా ఇటువంటి సంఘటనలు నిరంతరం జరుగుతూనే ఉన్నాయి. గత సంవత్సరం, అక్టోబర్ 3, 2023 రాత్రి, సిక్కింలోని సౌత్ లొనాక్ సరస్సు పొంగి హిమనదీయ సరస్సులో భారీ వరదలు సంభవించాయి. ఇది నాలుగు జిల్లాలను తీవ్రంగా నాశనం చేసింది. 2021లో చమోలిలో ఇదే విధమైన సంఘటన కనిపించింది.

గ్లేసియల్ లేక్ అవుట్‌బర్స్ట్ ఫ్లడ్ (GLOF) అంటే ఏమిటి ?

గ్లేసియల్ లేక్ అవుట్‌బర్స్ట్ ఫ్లడ్ (GLOF) అనేది హిమానీనదాలు కరగడం వల్ల అధిక నీటి ప్రవాహానికి కారణమవుతుంది. సరస్సులో నీటి మట్టం పెరగడం వల్ల వరదలు ఏర్పడుతుంది. దీంతో దాని ఆనకట్టలు పగిలిపోయి చుట్టుపక్కల ప్రాంతాల్లో వరదలు వస్తున్నాయి.

GLOF ఎందుకు మళ్లీ చర్చలో ఉంది ?

భూగోళ ఉష్ణోగ్రత పెరుగుతున్న కొద్దీ హిమానీనదాలు కరిగిపోయే వేగం కూడా పెరుగుతోంది. ఇటీవలి కాలంలో హిమాలయ ప్రాంతంలో హిమానీనదం సరస్సు వరదల సంఘటనలు పెరగడానికి ఇదే కారణం. 1980 నుండి హిమాలయ ప్రాంతంలో, ముఖ్యంగా నైరుతి టిబెట్‌లో, చైనా, నేపాల్‌ల సరిహద్దుకు సమీపంలో వేగంగా హిమానీనదం కరగడం గమనించవచ్చు. 2023లో నేచర్ జర్నల్‌లో ప్రచురించిన నివేదికలో దీన్ని ప్రస్తావించారు. ' ఈ నివేదిక ప్రకారం దాదాపు 6353 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో GLOF ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంది. దీని వల్ల దాదాపు 55 వేల భవనాలు, 105 జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టులు, 5005 కిలోమీటర్ల రోడ్లు, 4038 వంతెనలు ప్రమాదంలో ఉన్నాయి. 2023లో నేచర్ జర్నల్‌లో ప్రచురించబడిన మరో నివేదిక కూడా ఇదే ప్రమాదాన్ని సూచిస్తుంది. దీని ప్రకారం ఈ ప్రాంతంలో ఉన్న హిమనదీయ సరస్సు పరిమాణం పసిఫిక్ నార్త్ వెస్ట్ లేదా టిబెట్ ప్రాంతంలో ఉన్న సరస్సుతో సమానంగా ఉండకపోవచ్చు. కానీ ఇక్కడ జనాభా చాలా ఎక్కువగా ఉంది, దీని కారణంగా ప్రమాదం గణనీయంగా పెరిగింది.

ఏ సరస్సులు ప్రమాదంలో ఉన్నాయి?

ఈ జాబితాలో ఉత్తరాఖండ్‌లోని 13 సరస్సుల పేర్లను హోం మంత్రిత్వ శాఖ గుర్తించింది. ఇవి భవిష్యత్తులో ముప్పును కలిగిస్తాయి. హోం మంత్రిత్వ శాఖ ఈ సరస్సులను అసురక్షితమని మూడు వేర్వేరు వర్గాలుగా విభజించింది. ఉత్తరాఖండ్‌లో హోం మంత్రిత్వ శాఖ గుర్తించిన ఈ 13 సరస్సులలో 5 సరస్సులను ఏ కేటగిరీలో ఉంచారు. ఇవి చాలా ప్రమాదంలో ఉన్నాయి. దీని తరువాత, బి కేటగిరీలో 4 సరస్సులు, కొంచెం తక్కువ ప్రమాదం ఉన్న సి కేటగిరీలో 4 సరస్సులను గుర్తించారు.

A-కేటగిరీ సరస్సులలో చమోలి జిల్లాలో ఒకటి, పితోరగఢ్ జిల్లాలో నాలుగు ఉన్నాయి. బి కేటగిరీలోని 4 సరస్సులలో 1 చమోలిలో, 1 టెహ్రీలో, 2 సరస్సులు పితోర్‌ఘర్‌లో ఉన్నాయి. దీని తరువాత ఉత్తరకాశీ, చమోలి, టెహ్రీలలో సి కేటగిరీకి చెందిన 4 సరస్సులు ఉన్నాయి. రెండు సరస్సులు అత్యంత సున్నితమైనవని శాస్త్రవేత్తలు భావిస్తున్నారు. ఇందులో మొదటిది వసుంధర తాల్, రెండవది భిలాంగనా. ఈ సరస్సుల వ్యాప్తి వేగంగా పెరుగుతోంది. ఇది భవిష్యత్తులో కేదార్‌నాథ్ వంటి విపత్తును తీసుకువస్తుంది.