ఉజ్జయినికి ఆ పేరు ఎలా వచ్చింది.. మహాకాళుడి నగర చరిత్రను తెలుసుకోండి..

దిశ, ఫీచర్స్ : ఈ రోజున మహాకాళేశ్వరుని నగరాన్ని ఉజ్జయినిగా పిలువడాన్ని మనం చూస్తున్నాం. కానీ ఈ నగరానికి ఉజ్జయిని అనే పేరు ఎలా వచ్చిందో చాలా మందికి ఇప్పటి వరకు తెలియదు. పండితుల వివరాల ప్రకారం ఉజ్జయిని అంటే 'విజేత'. ఇంకా చెప్పాలంటే 'జయనగరి'గా పేరు వచ్చింది. పూర్వం బ్రహ్మదేవుడి నుంచి వరం పొందిన తర్వాత త్రిపుర అనే రాక్షసుడు దేవతలను ఇబ్బంది పెట్టేవాడని చెబుతారు.

త్రిపుర తన హద్దులన్ని దాటిపోయాడు. అప్పుడు దేవతలందరూ కలిసి త్రిపుర రాక్షసుడిని విడిపించమని శివుడిని ప్రార్థించారు. అప్పుడు శివుడు చండికా దేవిని పూజించి తనను శాంతింపజేయమని దేవతలను కోరాడు. దేవతల ఈ విశేష పూజలకు చండికాదేవి సంతోషించి శివునికి మహాపాశుపత అనే ఆయుధాన్ని ఇచ్చింది.

ఈ ఆయుధం సహాయంతో శివుడు త్రిపుర అనే రాక్షసుడిని మూడు ముక్కలు చేశాడు. ఆ కాలంలో త్రిపుర రాక్షసుడిని ఓడించిన వ్యక్తికి ఉజ్జయిని అనే పేరు పెట్టారు. అంటే ఓడించడం అని అర్థం. ఈ ఉజ్జయిని అనే పదం నుండి ఉజ్జయిని అనే పదం ఏర్పడింది. అంటే విజేత అని అర్థం. త్రిపుర రాక్షసుడిని చంపిన ప్రదేశానికి ఉజ్జయిని అని పేరు పెట్టారు. ఈ విధంగా ఉజ్జయినికి మొదటి పేరు ఉజ్జయిని వచ్చింది.

ఉజ్జయిని చరిత్ర..

మనం ఉజ్జయిని చరిత్ర గురించి మాట్లాడినట్లయితే దాని స్వంత పురాతన చరిత్ర ఉంది. చరిత్రకారులు ఈ నగరం ఉనికిని గుర్తించడానికి తవ్వకాలు జరిపారు. ఈ సమయంలో ఇనుప యుగంలో ఈ నగరం ఉనికిలో ఉన్నట్లు చరిత్రకారులు ఆధారాలు కనుగొన్నారు. ఈ నగరం హిందూ పవిత్ర గ్రంథం మహాభారతంలో కూడా ప్రస్తావించారు. మహాభారతం ప్రకారం, శ్రీకృష్ణుడు తన సోదరుడు బలరాంతో కలిసి గురు సాందీపని వద్దకు చదువుకోడానికి వచ్చాడు. ఉజ్జయిని శ్రీకృష్ణుని అత్తమామల ఇల్లు అని కూడా అంటారు. శ్రీకృష్ణుడు ఉజ్జయిని యువరాణి మిత్రవృందను వివాహం చేసుకున్నాడు. ప్రద్యోత రాజవంశం పాలనానంతరం ఉజ్జయిని మగధ రాజుల ఆధీనంలో ఉంది.

జైనమతంలో ఉజ్జయిని ప్రాముఖ్యత..

జైనమత పండితుల అభిప్రాయం ప్రకారం ఉజ్జయిని రాజు ఖాదిర్సార్ క్రీస్తుపూర్వం 386లో మొత్తం మగధను పరిపాలించేవాడు. రాజు ఉజ్జయినిని మగధ రాజధానిగా చేశాడు. ఖదీర్‌సర్ రాజు, అతని భార్య చెల్లమ్మచే ప్రభావితమై, జైనమతాన్ని స్వీకరించి, మహావీర్ స్వామికి భక్తుడయ్యాడు. దీనికి ముందు, రాజు ఖాదిర్సార్ బౌద్ధమతాన్ని విశ్వసించేవాడు. మగధ రాజు ఖదీర్‌సర్ తర్వాత రాజు గంధర్వసేన్ పాలించాడు.

క్రీస్తుపూర్వం మొదటి శతాబ్దంలో గంధర్వసేన రాజు మగధ సింహాసనంపై కూర్చున్నాడు. అతని శౌర్య కథ భారతదేశమంతటా ప్రసిద్ధి చెందింది. అతని తరువాత విక్రమాదిత్య చక్రవర్తి ఉజ్జయిని, మగధ సింహాసనం పై కూర్చున్నాడు. సంస్కృత కవి కాళిదాసు చక్రవర్తి విక్రమాదిత్య ఆస్థానంలో నవరత్నాలలో ఒకడు. కాళిదాసు తన కవితలలో ఉజ్జయిని గురించి చాలా అందంగా వర్ణించాడు.

ఉజ్జయిని చరిత్రకు నిదర్శనం..

ఉజ్జయిని నగర చరిత్రకు ఆధారాలు క్రీస్తు పూర్వం 600 సంవత్సరాల క్రితం నాటివి. అప్పట్లో భారతదేశంలో 16 జిల్లాలు ఉండేవి. ఆ 16 జిల్లాల్లో అవంతి ఒకటి. అవంతి ఉత్తరం, దక్షిణం అని రెండు భాగాలుగా విభజించారు. ఉత్తర అవంతి రాజధాని ఉజ్జయిని కాగా, దక్షిణ అవంతి రాజధాని మాహిష్మతిగా ఉండేది. ఆ సమయంలో అవంతిని చంద్రప్రద్యోత్ రాజు పరిపాలించాడు. ఇది క్రీస్తుపూర్వం మూడవ శతాబ్దం వరకు కొనసాగింది.

మౌర్య సామ్రాజ్యం ఆవిర్భావం..

మౌర్య రాజవంశం 300వ శతాబ్దం BCలో పాలించింది. గొప్ప ఆర్థికవేత్త, రాజకీయ పండితుడు ఆచార్య చాణక్య మార్గదర్శకత్వంలో మౌర్య చక్రవర్తి చంద్రగుప్త మౌర్య మగధ సింహాసనంపై కూర్చున్నాడు. చంద్రగుప్త మౌర్య చక్రవర్తి తరువాత, అతని కుమారుడు బిందుసారుడు మగధ పాలనకు బాధ్యత వహించాడు. ఈ కాలంలో, అతను మగధ, ఉజ్జయిని అభివృద్ధికి అనేక పథకాలకు కృషి చేశాడు. బిందుసారుని మరణం తరువాత అతని కుమారుడు గొప్ప చక్రవర్తి అశోకుడు మగధ సింహాసనాన్ని అధిష్టించాడు. అశోక చక్రవర్తి తన పాలనలో ఉజ్జయిని అభివృద్ధిలో ఎటువంటి రాయిని వదిలిపెట్టలేదు. దీని తరువాత గుప్త రాజులు ఉజ్జయినిని పాలించారు.

ఉజ్జయిని కొత్త చరిత్ర..

క్రీస్తుశకం 1000 నుండి 1300 వరకు, పర్మార్ రాజులు మొత్తం మాల్వాను పాలించారు. ఉజ్జయినిని రాజధానిగా ఉంచారు. తమ పాలనలో పర్మార్ పాలకులు ఇక్కడి సాహిత్యం, కళలు, సంస్కృతికి ఎంతో ప్రోత్సాహాన్ని అందించారు. ఢిల్లీ సింహాసనంపై ఖిల్జీల దాడి కారణంగా, మాల్వాలో కూడా పర్మార్ రాజవంశం పాలన ముగిసింది.

దీని తరువాత 1235లో ఢిల్లీ రాజు షంసుద్దీన్ ఇల్తుత్మిష్, విదిష పై విజయం నమోదు చేసిన తర్వాత, ఉజ్జయిని పై తీవ్రంగా దాడి చేశాడు. ఈ దాడి కారణంగా ఉజ్జయిని సంస్కృతి విధ్వంసానికి గురైంది. మాల్వా 1406లో మరోసారి స్వతంత్రం పొందింది. మొఘల్ కాలంలో అక్బర్ చక్రవర్తి మాల్వా పై దాడి చేసి దానిని లొంగదీసుకున్నాడు. ఉజ్జయిని మొఘల్ పాలన ప్రాంతీయ ప్రధాన కార్యాలయంగా చేశాడు.

ఉజ్జయిని పై సింధియా పాలన..

1737లో రాణోజీ సింధియా ఉజ్జయినిని జయించి తన పాలనను స్థాపించాడు. సింధియా రాజవంశం 1880 వరకు ఉజ్జయినిని పాలించింది. ఈ కాలంలో సింధియా రాజులు ఉజ్జయిని అభివృద్ధికి ఎటువంటి రాయిని వదిలిపెట్టలేదు. ఉజ్జయిని మహాకాళేశ్వరాలయం కూడా కొత్తగా పునరుద్ధరించబడింది. రాజా రాణోజీ పునరుద్ధరించిన మహాకాల్ దేవాలయం నేటికీ ఉంది. 1810లో సింధియా రాజవంశం తన రాజధానిని ఉజ్జయిని నుండి గ్వాలియర్‌కు మార్చింది. దీని తర్వాత కూడా సింధియా పాలకులు ఉజ్జయిని సాంస్కృతిక, మతపరమైన అభివృద్ధిలో ఎటువంటి గుర్తును వదిలిపెట్టలేదు.